बाल्यकालदेखि नै एक संगीत उत्साही, रफीले आफ्नो संगीत शिक्षा उस्ताद अब्दुल वाहिद खानबाट लिएका थिए।

गायनमा मौका

अक्सर आफ्ना ठूला भाइको पसलमा गाउँदै बस्थे उनी। आवाज सुन्ने व्यक्तिले उनको प्रशंसा गर्थे। उनले लाहोरको आकाशवाणीमा पहिलो पटक गीत गाएका थिए।

त्यस समय प्रख्यात गायक कुन्दनलाल सहगलले स्टेजमा बिजुली नहुँदा गाउन अस्वीकार गरेका थिए। त्यसबेला रफी १३ वर्षका थिए। ती गायकले गीत गाउन इन्कार गरेपछि रफीलाई गीत गाउने अवसर दिइयो।

उनका गीतहरू सुनेर हिन्दी सिनेमाका प्रख्यात संगीतकार श्यामसुन्दरले उनलाई बम्बई आउन आमन्त्रित गरे। उनले आमन्त्रणलाई स्वीकार गरे। मुम्बईमा रफीले चलचित्रहरूमा गीत गाउन थाले।

उनको पहिलो गीत पञ्‍जाबी फिल्म 'गुल बलोच' मा थियो। तर, 'पहले आप' नामको फिल्ममा संगीतकार नौशादका लागि पहिलो हिन्दी गीत गाएका थिए।

'बैजू-बावरा' बाट बदलिएको किस्मत

'बैजू-बावरा' मा प्लेब्याक गाएपछि रफीले पछि फर्केर हेर्नुपरेन। नौशाद, शंकर-जयकिशन, एसडीबर्मन, ओ.पी नायर मदन मोहन जस्ता संगीत निर्देशकहरूको पहिलो रोजाइ बने उनी। रफी दिलीप कुमार, राजेन्द्र कुमार, धर्मेन्द्र, शम्मी कपूर र राजेश खन्नाका फिल्ममा आफ्नो आवाज दिए।

१९६० ब्लाकबस्टर फिल्म 'मुगल-ए-आजम' मा रफीले गाएको 'मोहब्बत जिन्दावाद' गीत एकदम विशेष छ। १०० अन्य गायकहरूले पनि यस गीतमा उनलाई साथ दिएका थिए। रफी आफ्नो करियरमा २३ पटक फिल्म फेयर पुरस्कारका लागि मनोनित भएका थिए। ६ पटक जितेका थिए।

धर्मगुरूका कारण गायनमा रोक

फिल्ममा गाउन​ छाड्नु पछाडि धर्मगुरू र रफीबारेको सन्दर्भ निकै चर्चित छ।

रफी हजबाट फर्केका थिए। तब केही धर्मगुरूहरूले उनलाई गीत गाउन उपयुक्त नभएको भनि गाउन रोक्नुपर्ने बताए। रफी उनीहरूसँग सहमत भए।

गीत गाउन छोडेपछि उनका शुभचिन्तकहरू दु:खी भए। त्यसपछि बिस्तारै रफी साहबले बुझे कि गाउँदा अल्लाहलाई कुनै समस्या हुँदैन। यसो हुँदा आफूले गीत गाउन किन रोक्नु? त्यस पश्चात् उनले पुन:" गाउन थाले।

उदार प्रवृत्ति

एउटा प्रसिद्ध रियलिटी शोमा अभिनेता अन्नु कपूरले रफीको उदारताबारे सुनाएका छन्।

रफीले आफ्ना लागि इम्पाला कार किनेका थिए। त्यो कार त्यतिखेरको समयमा निकै प्रसिद्ध थियो। कार दाहिने हातले ड्राइभिङ गर्नुपर्ने थियो। जबकि उनको ड्राइभर बायाँ हात ड्राइभिङ गर्थे।

यस्तो अवस्थामा रफीका ड्राइभरले अर्को गाडी खोज्न थाले। ताकी आफू बेरोजगार बस्नु नपरोस्। तर, रफीले ती ड्राइभरलाई निराश बनाएनन्। उनले ड्राइभरका लागि ७० हजारको ट्याक्सी किनिदिए।

यस बाहेक रफीको उदारताको अर्को प्रख्यात कथा छ, जुन उनको छोराले बताएका थिए। रफीको मृत्युपछि, एक दिन एक फकिर रफीको घर पुगेका थिए। त्यसबेला रफीको मृत्यु भएको ६ महिना भएको थियो। छोराले बुबाको मृत्यु भएको बताए। त्यसपछि फकीरले भनेका थिए, 'उनको मृत्यु भएको रहेछ र पो मैले पैसा पाउन छोडेको रहेछु।'

रफीको जन्म २४ डिसेम्बर १९२४ मा पंजाबको कोतला सुल्तान सिंहमा भएको थियो। १९८० जुलाई ३१ मा उनले यो धर्ती छाडेका थिए।