अमेरिकी नागरिकले यो वर्ष नोभेम्बरमा आफ्नो अर्को राष्ट्रपति चयन गर्न मतदान गर्दैछन्।
यो मतदानले विश्वको ध्यान तान्ने निश्चित नै छ। राष्ट्रपतिसँगै अमेरिकी नागरिकले पनि कुनै पनि विधेयक वा कानून पारित गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने विधेयकलाई पनि नयाँ सदस्यहरू चयन गर्न मतदान गर्नेछन्। ती कानूनले अमेरिकी नागरिकहरूको जीवनमा गहिरो प्रभाव पार्न सक्छ। अमेरिकी राष्ट्रपतिको निर्वाचन मंगलबार नोभेम्बर ५, २०२४ मा हुनेछ। चुनाव जित्ने उम्मेदवारले आगामी चार वर्ष ह्वाइट हाउसमा सेवा गर्नेछन्। यो कार्यकाल जनवरी २०२५ मा शुरु हुनेछ।
अमेरिकी राष्ट्रपतिलाई आफैंले केही कानुन पारित गर्ने अधिकार छ। तर अधिकांश कानून संसदको सहयोगमा पारित गर्नुपर्ने हुन्छ। अमेरिकी राष्ट्रपतिलाई विश्वव्यापी मञ्चमा आफ्नो देशको प्रतिनिधित्व गर्ने र विदेश नीति तय गर्ने धेरै मात्रामा स्वतन्त्रता दिइएको छ ।
यो चुनावमा उम्मेदवार को–को छन् र कसरी छानिएका छन् ?
अमेरिकाका दुई प्रमुख राजनीतिक दलले आफ्ना उम्मेदवार मनोनयन गरेका छन्।
रिपब्लिकन पार्टीमा पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले आफ्ना प्रतिद्वन्द्वीमाथि ठूलो अग्रता लिएर आफ्नो पार्टीको समर्थन जितेका छन्। मिलवाकी, विस्कन्सिनमा भएको पार्टी अधिवेशनमा उनी रिपब्लिकन पार्टीको आधिकारिक राष्ट्रपति पदका उम्मेदवार बनेका थिए।
राष्ट्रपति जो बाइडेनले राजीनामा दिएपछि उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस डेमोक्रेटिक पार्टीको तर्फबाट राष्ट्रपति पदका लागि प्रतिस्पर्धा गर्दैछिन्।
बाइडेन बाहिरिएपछि कमला ह्यारिसको उम्मेदवारीलाई अरू कुनै पनि डेमोक्र्याटले चुनौती दिएनन्। यी बाहेक केही स्वतन्त्र उम्मेदवार पनि राष्ट्रपतिको उम्मेदवार बन्ने दौडमा थिए।
यी मध्ये सबैभन्दा प्रमुख पूर्व राष्ट्रपति जोन एफ केनेडीका भतिजा रोबर्ट एफ केनेडी जुनियर थिए। तर अगस्टको अन्त्यमा उनले आफ्नो चुनावी अभियान समाप्त गर्दै डोनाल्ड ट्रम्पलाई समर्थन गरे।
डेमोक्र्याट र रिपब्लिकन पार्टीको अडान के छ?
डेमोक्रेटिक पार्टी अफ अमेरिका एक उदार राजनीतिक पार्टी हो, जसको एजेण्डा मुख्यतया नागरिक अधिकार, सामाजिक सुरक्षा र जलवायु परिवर्तनका मुद्दाहरूलाई अगाडि बढाउने र त्यसका लागि उपायहरू सुनिश्चित गर्ने हो।
रिपब्लिकन पार्टी अमेरिकाको कन्जरभेटिभ पार्टी हो। यसलाई ग्रान्ड ओल्ड पार्टी पनि भनिन्छ। यो पार्टीले कर घटाउने, सरकारको आकार घटाउने, बन्दुकको स्वामित्व विस्तार गर्ने र अध्यागमन र गर्भपतनमा कडा प्रतिबन्धको विरोध गर्न खोजेको छ।
अमेरिकामा राष्ट्रपतीय निर्वाचनको काम के हुन्छ?
अमेरिकी राष्ट्रपतिको चुनावमा सम्पूर्ण देशमा सबैभन्दा बढी मत प्राप्त गर्ने उम्मेद्वार विजयी हुँदैन। यसको सट्टा दुवै दलका उम्मेदवारले ५० राज्यहरूमा चुनाव जित्न प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने प्रावधान छ।
आंशिक रूपमा जनसंख्यामा आधारित प्रत्येक राज्यमा तथाकथित निर्वाचक कलेजको निश्चित संख्या छ। । यसरी ५३८ इलेक्टोरल कलेज छन्। यी मध्ये २७० वा बढी जित्ने मात्र राष्ट्रपति हुने छन्।
दुवै पार्टीले आफ्नो चुनावी अभियानलाई संक्रिय भएर अगाडि बढाइरहेका छन्। उनीहरूका मुद्धा केके छन्? दुवै पार्टीले आफ्नो पक्षमा मतदान भए केके मुद्धालाई कसरी बढाउने छन् भन्ने बारेमा खुलेर बोलिरहेका छन्। उनीहरूको मुद्धा नै उनीहरूले आगामी चार वर्षमा पूरा गर्ने उनीहरूको वाचा रहेको छ। विभिन्न मुद्दामा उनीहरूको कस्तो खालको समर्थन छ र उनीहरूको आगामी नीति के हुन्छ बुझ्ने प्रयास गरौँ।
अर्थव्यवस्था
उपराष्ट्रपति तथा डेमोक्रेटिक पार्टीबाट राष्ट्रपति पदकी उम्मेदवार ह्यारिसले आफ्नो पहिलो दिनदेखि नै श्रमिक परिवारका लागि खाद्यान्न र आवासको मूल्य घटाउने प्रयास गर्ने बताएकी छिन्।
उनले किराना सामानको मूल्यमा अनावश्यक वृद्धिलाई प्रतिबन्ध लगाउने र पहिलो पटक घर खरीद गर्नेहरूलाई मद्दत गर्न कदम चाल्ने बताएकी छिन्। उनले थप र धेरै घरहरू निर्माण गर्न सुनिश्चित गर्ने बताएकी छिन् भने यसका लागि प्रोत्साहन दिने व्यवस्था मिलाइने उल्लेख गरेकी छिन्।
ट्रम्पले मुद्रास्फीति अन्त्य गर्ने वाचा गरेका छन्। उनले अमेरिकालाई फेरि सस्तोमा सामान किन्न सकिने देश बनाउने वाचा गरेका छन्।
ट्रम्पले ब्याजदर घटाउने वाचा गरेका छन्। तर, ब्याजदर सरकारको नियन्त्रणमा छैन। उनले अमेरिकामा बस्ने कागजपत्र नभएका आप्रवासीलाई फिर्ता पठाउँदा आवासको बोझ कम हुने र मानिसहरूले घर पाउनसक्ने बताएका छन्।
गर्भपतन
ह्यारिसले आफ्नो चुनावी अभियानको केन्द्रमा गर्भपतन अधिकारलाई राखेकी छिन्। उनले देशभरका मानिसहरूका लागि समान प्रजनन अधिकारको लागि मार्ग प्रशस्त गर्ने कानूनलाई समर्थन गरिरहेकी छिन्।
जबकि हालैका हप्ताहरूमा ट्रम्प आफ्नो गर्भपतन विरोधी अडानको लागि समर्थनको सन्दर्भमा संघर्ष गरिरहेको देखिन्छ।
उनको कार्यकालमा सर्वोच्च अदालतमा नियुक्त भएका तीनजना न्यायाधीशले सन् १९७३ को ‘रो बनाम वेड केस’ मा गर्भपतनलाई संवैधानिक अधिकार बनाएको फैसला उल्टाइदिएका थिए।
आप्रवासन
केही समय अगाडि ह्यारिसलाई देशको दक्षिणी सीमामा आप्रवासीहरूको भीड नियन्त्रण गर्ने जिम्मेवारी दिइएको थियो। उनले ती क्षेत्रमा अरबौं डलरको निजी लगानी गरे ताकि मानिसहरूलाई उत्तरतर्फ आउनबाट रोक्न सकियोस्।
२०२३ को अन्तमा मेक्सिकोबाट आप्रवासीहरूको सीमा पार गरेर संयुक्त राज्य अमेरिका प्रवेश गर्नेको संख्या अधिक थियो। तर अहिले यो संख्या घटेको छ।
हालको अभियानका क्रममा ह्यारिसले दक्षिण अमेरिकी देशबाट अमेरिका आउने आप्रवासीलाई लिएर कडा अडान लिएका छन्।
उनले बारम्बार जोड दिइन मानव बेचबिखन रोक्न धेरै उपयोगी हुनेछ, जहाँ ट्रम्पले कथित अवैध आप्रवासीलाई रोक्न सीमा बन्द गर्ने वाचा गरेका छन् र सुरक्षा बलको तैनाथी बढाउने वकालत गरेका छन्।
तर उनले रिपब्लिकन समर्थकहरूलाई ह्यारिसले समर्थन गरेको कडा र क्रस-पार्टी बॉर्डर विधेयकलाई समर्थन नगर्न अपिल गरेका छन्। ट्रम्पलले जिते भने अमेरिकी इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो गैरकानूनी आप्रवासीलाई देश निकाला गर्ने बताएका छन्।
कर
ह्यारिस ठूला कम्पनी, उद्योग र वर्षमा चार लाख डलर कमाउने अमेरिकीहरूमा कर बढाउन चाहन्छिन्। तर उनले मतदातालाई अमेरिकी परिवारमा करको बोझ कम गर्न धेरै कदम चाल्ने वाचा गरेका छिन्। यसमा बाल कर ऋणको दायरा बढाउने जस्ता कदम पनि समावेश छन्।
अर्कोतर्फ, ट्रम्पले ट्रिलियन डलरको कर कटौतीका लागि धेरै प्रस्ताव राखेका छन्। ट्रम्पका अनुसार उनको सरकारले २०१७ मा गरेको कर कटौतीलाई विस्तार गरिएको थियो। यी कटौतीले प्रायः धनीहरूलाई मद्दत गर्यो।
ह्यारिस र ट्रम्प दुवैको कर योजनाले वित्तीय घाटा बढाउने विश्लेषक बताउँछन्। तर ट्रम्पको योजनाले ह्यारिसको योजनाभन्दा सरकारी खजानामा बढी भार पर्नेछ।
विदेश नीति
ह्यारिसले रुससँगको युद्धमा युक्रेनलाई दिएको सहयोग जारी रहने बताएकी छिन्। उनले जितिन् भने २१औँ शताब्दी चीनको नभई अमेरिकाको होस् भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्ने बताइन्।
ह्यारिस लामो समयदेखि इजरायल-प्यालेस्टाइन मुद्दामा दुई-राज्य सिद्धान्तको समर्थक छिन्। उनले गाजामा युद्ध जतिसक्दो चाँडो अन्त्य हुनुपर्ने बताइन्। जबकि ट्रम्प एक पृथक विदेश नीति को वकालत गर्दछन्। उनी अमेरिकालाई संसारको कुनै पनि ठाउँमा हुने द्वन्द्वबाट टाढा राख्न चाहन्छन्।
उनले रुससँग सम्झौता गरेर २४ घण्टामा युक्रेन युद्ध अन्त्य गर्ने बताएका छन्। जबकि डेमोक्रेटिक पार्टीले यसबाट रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनलाई बलियो बनाउने बताएको छ। ट्रम्पले आफूलाई इजरायलको कट्टर समर्थकको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्। तर उनले गाजा युद्धको अन्त्य कसरी गर्ने भन्ने बारेमा बोलेका छैनन्।
व्यापार
ह्यारिसले हरेक आयातमा कर लगाउने ट्रम्पको नीतिको आलोचना गरेका छिन्। उनले यसलाई राष्ट्रिय कर भनेका छिन्, जसले देशका परिवारलाई वार्षिक चार हजार रुपैयाँको भार बेहोर्नु पर्नेछ।
ट्रम्पले करलाई आफ्नो चुनावी अभियानको मुख्य नारा बनाएका छन्। विदेशबाट आउने सामानमा १० देखि २० प्रतिशत महशुल लगाउने उनले बताए। जबकि चीनबाट आउने सामानमा पनि उच्च शुल्क लगाइनेछ।
जलवायु परिवर्तन
उपराष्ट्रपतिको हैसियतमा ह्यारिसले मुद्रास्फीति कम गर्न कानून पारित गर्न मद्दत गरिन्। मुद्रास्फीति न्यूनीकरण ऐनका कारण नवीकरणीय ऊर्जा क्षेत्र, विद्युतीय सवारी साधन कर ऋण र छुट कार्यक्रममा अर्बौँ डलर दिइएको थियो।
ट्रम्प राष्ट्रपति हुँदा उनले सयौँ वातावरण संरक्षण नियमहरू फिर्ता लिएका थिए। यसमा पावर प्लान्ट र सवारी साधनहरूबाट कार्बन डाइअक्साइड उत्सर्जन कम गर्ने कानून पनि समावेश छ।
आफ्नो हालको अभियानमा,उनले आर्कटिकमा ड्रिलिंग बढाउने वाचा गरेका छन्।
स्वास्थ्य सेवा
ह्यारिस ह्वाइट हाउस प्रशासनको एक हिस्सा थिइन् जसले प्रिस्क्रिप्सनको मूल्य घटायो र इन्सुलिनको मूल्य ३५ डलरमा तय गर्यो।
जहाँ ट्रम्पले आफ्नो राष्ट्रपतिकालमा खारेज गरेको अफोर्डेबल केयर ऐनलाई पुन: स्थापित नगर्ने बताएका छन्। यो कानूनले लाखौँ मानिसलाई चिकित्सा बिमा प्रदान गरेको छ। करदाताको पैसा प्रजनन उपचारमा खर्च हुने उनले बताए।
अपराध
ह्यारिसले ट्रम्पलाई अपराधमा दोषी ठहर गरेको तथ्यसँग तुलना गर्ने प्रयास गरेकी छिन्। जबकि ट्रम्पले लागूऔषध कार्टेलको अन्त्य गर्ने र गिरोहबीचको हिंसा अन्त्य गर्ने वाचा गरेका छन्।
प्रजातान्त्रिक पार्टीले शासन गरेका शहरलाई आफूले नयाँ आकार दिने उनको भनाइ छ। यी शहरमा धेरै अपराध भएको ट्रम्पको विश्वास छ।
अन्तराष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमबाट
तपाईंको ईमेल गोप्य राखिनेछ ।