काठमाडौं : स्वस्थ शरीरको लागि पर्याप्त निद्राको आवश्यक पर्छ। स्वस्थ रहन एकजना वयस्क व्यक्तिले दैनिक कति घण्टा सुत्न पर्छ होला?
कतिपयले कामको चपेटामा म त ४ घण्टा मात्र सुत्छु भन्छन् भने कतिपय व्यक्ति १० घण्टा पनि सुतेको पाइन्छ। तर वास्तवमै हामीलाई कति घण्टाको निद्रा आवश्यक हो त आउनुस् चर्चा गरौँ।
तपाईं हामीलाई स्वस्थ रहनका लागि जति स्वस्थकर खाना तथा शारीरिक व्यायामको आवश्यक छ त्यसैगरी उचित निद्रा पनि त्यत्तिकै आवश्यक छ। एकजना वयस्क व्यक्तिलाई स्वस्थ रहनका लागि कम्तीमा पनि ७ देखि ८ घण्टाको निद्रा आवश्यक पर्छ।
बालबालिकाको हकमा भने उनीहरुलाई धेरै चाहिन्छ। निद्राले शरीरलाई ताजापन र ऊर्जा प्रदान गरिरहेको हुन्छ।
तर, के कुरा याद गर्नुपर्छ भने कहिले कति बजे सुत्ने त कहिले कति बजे सुत्ने गर्नु हुँदैन। सधैँ एउटै रुटिन बनाएर त्यही समयमा सुत्ने र त्यही समयमा उठ्ने गरेमा शरीरलाई आराम प्राप्त हुन्छ।
अमेरिका स्थित सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एण्ड प्रिभेन्सन (सिडिसी) को तथ्य पत्रअनुसार फरक-फरक उमेरका लागि निद्राको एउटा समय निर्धारण गरिएको छ। उमेर समूहअनुसार हरेक व्यक्तिलाई प्रतिदिन सुत्ने घण्टा सिफारिस गरिएको छ।
अपर्याप्त निद्राले शारीरिक र मानसिक दुवै स्वास्थ्यमा महत्त्वपूर्ण असर पार्न सक्छ। निद्राको सिधा सम्बन्ध हाम्रो मस्तिष्कको ग्लिम्फेटिक प्रणालीसँग जटिल रूपमा जोडिएको छ, गहिरो निद्रामा मेटाबोलिक फोहोरहरू हटाउन मद्दत गर्छ।
सुत्नेबेला हाम्रो मस्तिष्क संकुचित हुँदा, सेरेब्रोस्पाइनल फ्लुइडभित्र पस्छ, बिटा एमाइलाइड जस्ता फोहोरहरू बाहिर धुन्छ। अत्यधिक बिटा एमाइलाइड पट्टिका गठनले न्यूरोन संचारमा बाधा पुर्याउँछ, मेमोरी हानि र संज्ञानात्मक गिरावटमा योगदान पुर्याउँछ। तर, पर्याप्त निद्रा नपुग्दा हाम्रो शरीरमा विभिन्न खालका स्वास्थ्य समस्या देखा पर्न थाल्छन्।
निद्रा नपुगे देखिन्छन् यस्ता समस्या
थकान र दिनको निद्रा
राति ओछ्यानमा पर्याप्त समय बिताउँदा पनि दिनभर थकान र निद्रा लाग्नु अपर्याप्त निद्राको सामान्य लक्षण हो। यस्तो समस्या प्रया दिउसोको समयमा पढ्न बस्दा तथा टेलिभिजन हेर्न बस्दा देखिने गर्छ।
ध्यान केन्द्रित गर्न कठिनाइ
निद्राको कमीले मस्तिष्कको कार्यलाई कमजोर पार्न सक्छ, यसले विशेषगरी कुनै कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्न, फोकस गर्न र जानकारी सम्झन चुनौतीपूर्ण बनाउँछ। यसले गर्दा कुनै कार्यहरूमा संलग्न हुन गाह्रो लाग्न सक्छ। यसले गर्दा दैनिक कामकार्यमै असर गर्न सक्छ।
मुड परिवर्तन
निद्राको अभावले मुडलाई महत्त्वपूर्ण रूपमा असर गर्न सक्छ, जसले चिडचिडापन, मुड स्विङ्स, तनावको लागि बढ्दो संवेदनशीलता, र उदासी वा चिन्ताको भावनालाई निम्त्याउँछ। यसले गर्दा मानिसमा निराशापनको वृद्धि हुन्छ।
भोक र वजन वृद्धि
निद्राको कमीले हर्मोन नियमनमा बाधा पुर्याउँछ, जसले भोक लाग्ने गर्छ। यसले गर्दा मानिसहरु उच्च क्यालोरी खानेकुरा, अत्यधिक खाने र समयसँगै तौल बढ्ने गर्छ। यसले गर्दा शरीरमा हर्मोनहरूको उतारचढाव निम्ताउँछ।
कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली
निद्राले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई बलियो बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। तर प्रयाप्त निद्रा अभावले प्रतिरक्षा कार्यलाई कमजोर बनाउन सक्छ। यसले विभिन्न प्रकारका संक्रमण, चिसो र अन्य रोगहरूको जोखिम बढाउँछ।
टाउको दुखाइ
निद्राको कमीले केही व्यक्तिहरूमा तनाव टाउको दुखाइ वा माइग्रेनसमेत निम्ताउन सक्छ। यी टाउको दुखाइहरू लगातार र कम गर्न गाह्रो हुन सक्छ र औषधीहरुकै सेवन गर्नु पर्ने बाध्यता हुनसक्छ।
दीर्घकालीन स्वास्थ्य समस्याको जोखिम
दीर्घकालीन निद्रा अभाव उच्च रक्तचाप, मधुमेह, हृदय रोग, र जस्ता दीर्घकालीन स्वास्थ्य अवस्थाहरूको जोखिम बढाउन सक्छ। यदि यस्ता समस्या छ भने पनि समस्या झन् बढ्ने रहन्छ। जसले गर्दा यस्ता नर्सने दीर्घरोग भएकाहरुले पर्याप्त निद्रा लिनु आवश्यक रहेको छ।
छाला स्वास्थ्यमा समस्या
निद्राको कमीले छालाको स्वास्थ्यलाई असर गर्न सक्छ, जसले गर्दा सुस्तता, सुख्खापन, र ब्रेकआउट र समयपूर्व बुढ्यौली हुने जोखिम बढ्छ। तपाईंले आफ्नो छालामा कालो घेरा, पफिनेस, र चमकको कमी देख्न सक्नुहुन्छ।
तपाईंको ईमेल गोप्य राखिनेछ ।